Cảnh giác kẻ xấu phát tán file virus. Hướng dẫn nhận diện phòng tránh và xử lý
Bạn có biết mỗi cú click chuột mở tệp tin lạ có thể là cánh cửa mở toang cho virus tấn công máy tính của bạn? Đừng để trở thành nạn nhân tiếp theo của hacker! Bài viết này sẽ giúp bạn nhận diện các tệp tin độc hại và trang bị kiến thức bảo vệ an toàn thông tin.
Virus máy tính là gì?
Virus máy tính là những đoạn mã độc hại được thiết kế để xâm nhập và gây rối loạn hoạt động của máy tính. Chúng có thể tự sao chép và lây lan sang các tệp tin, chương trình khác, thậm chí lây nhiễm sang cả hệ thống mạng.
Có nhiều loại virus máy tính khác nhau, mỗi loại có cách thức hoạt động và mức độ nguy hiểm riêng:
Virus lây nhiễm tệp tin: Gắn vào các tệp tin thực thi (.exe, .com) và kích hoạt khi tệp tin được mở.
Virus macro: Ẩn mình trong các tài liệu văn bản (.doc, .xls) và lây lan khi tài liệu được mở bằng phần mềm tương ứng.
Virus boot sector: Lây nhiễm vào khu vực khởi động của ổ cứng và kích hoạt khi máy tính được khởi động.
Worm: Tự sao chép và lây lan qua mạng mà không cần tệp tin đính kèm.
Trojan: Đóng giả làm phần mềm hữu ích để đánh lừa người dùng cài đặt, sau đó thực hiện các hành vi độc hại.
Ransomware: Mã hóa dữ liệu của nạn nhân và yêu cầu tiền chuộc để giải mã.
Hình 1. Mối nguy về virus máy tính.
Tác hại của virus máy tính là rất nghiêm trọng, có thể kể đến như:
Đánh cắp thông tin cá nhân: Mật khẩu, thông tin tài khoản ngân hàng, số thẻ tín dụng…
Phá hoại dữ liệu: Xóa, sửa đổi, mã hóa tệp tin quan trọng.
Làm chậm hoặc tê liệt hệ thống: Gây ra lỗi hệ thống, treo máy, khởi động lại liên tục.
Biến máy tính thành công cụ tấn công: Gửi thư rác, tấn công từ chối dịch vụ (DDoS), phát tán mã độc khác.
Nhận diện tệp tin độc hại
Một số đuôi tệp nguy hiểm cần đặc biệt cảnh giác: .exe, .bat, .js, .dll. Tuy nhiên, không phải mọi tệp tin có đuôi này đều độc hại. Dưới đây là một số dấu hiệu khác giúp bạn nhận diện tệp tin độc hại:
Nguồn gốc tệp tin: Cẩn thận với các tệp đính kèm trong email từ người lạ, các đường link rút gọn không rõ nguồn gốc, hoặc các tệp tin tải xuống từ trang web không an toàn.
Hình 2. Link và website không rõ nguồn gốc.
Dấu hiệu bất thường: Tệp tin có kích thước quá nhỏ hoặc quá lớn so với nội dung, biểu tượng lạ, tên tệp không liên quan đến nội dung.
Phòng tránh virus máy tính
Cài đặt và cập nhật phần mềm diệt virus uy tín: Đây là lớp phòng thủ đầu tiên và quan trọng nhất.
Cập nhật hệ điều hành và phần mềm: Các bản cập nhật thường chứa các bản vá lỗi bảo mật quan trọng.
Hình 3. Thường xuyên nâng cấp hệ điều hành để ngăn ngừa virus
Sao lưu dữ liệu thường xuyên: Sao lưu dữ liệu quan trọng vào ổ cứng ngoài hoặc dịch vụ lưu trữ đám mây để phòng trường hợp bị mất dữ liệu do virus.
Sao lưu dữ liệu
Hình 4. Sao lưu dữ liệu thường xuyên.
Cẩn thận khi mở tệp đính kèm trong email: Chỉ mở tệp đính kèm từ những người bạn tin tưởng và kiểm tra kỹ trước khi mở.
Không nhấp vào đường link lạ: Tránh nhấp vào các đường link rút gọn hoặc các đường link trong email từ người lạ.
Sử dụng tường lửa: Tường lửa giúp ngăn chặn các kết nối không mong muốn từ bên ngoài.
Hạn chế truy cập các trang web không an toàn: Chỉ truy cập các trang web có chứng chỉ bảo mật (HTTPS) và tránh các trang web có nội dung không lành mạnh.
Nếu bị nhiễm virus
Ngắt kết nối internet: Điều này giúp ngăn chặn virus lây lan sang các máy tính khác và ngăn chặn kẻ tấn công truy cập vào máy tính của bạn.
Chạy phần mềm diệt virus: Quét toàn bộ hệ thống để phát hiện và loại bỏ virus.
Khôi phục dữ liệu từ bản sao lưu: Nếu bạn đã sao lưu dữ liệu thường xuyên, bạn có thể khôi phục lại dữ liệu bị mất do virus.
Cài đặt lại hệ điều hành: Trong trường hợp nghiêm trọng, bạn có thể cần phải cài đặt lại hệ điều hành để loại bỏ hoàn toàn virus.
Thay đổi mật khẩu: Thay đổi mật khẩu của tất cả các tài khoản trực tuyến của bạn để ngăn chặn kẻ tấn công truy cập vào tài khoản của bạn.
Hình 5. Cách xử lý khi máy tính nhiễm virus.
Hiểm họa từ các nhóm Zalo trúng thưởng
Các nhóm Zalo trúng thưởng xuất hiện ngày càng nhiều, lợi dụng lòng tham của người dùng để phát tán mã độc. Kẻ xấu thường sử dụng các thủ đoạn như:
- Giả mạo các thương hiệu lớn: Tạo nhóm với tên và hình ảnh giống các công ty uy tín để đánh lừa người dùng.
- Đưa ra các phần quà hấp dẫn: Khuyến khích người dùng tham gia bằng cách hứa hẹn những phần thưởng giá trị.
- Yêu cầu tải file hoặc truy cập link lạ: Đây là cách để chúng cài đặt mã độc vào thiết bị của nạn nhân.
Hình 6. Hiểm hoạ từ nhóm Zalo trúng thưởng
Hậu quả khi bị nhiễm virus từ các nhóm Zalo này có thể rất nghiêm trọng:
- Mất thông tin cá nhân: Kẻ xấu có thể đánh cắp tài khoản ngân hàng, mật khẩu, số điện thoại,…
- Thiết bị bị hư hỏng: Mã độc có thể làm hỏng hệ điều hành, khiến thiết bị hoạt động không ổn định.
- Bị lợi dụng để phát tán virus: Thiết bị của bạn có thể bị biến thành công cụ để tấn công người khác.
Để bảo vệ bản thân, hãy luôn cảnh giác và:
- Không tham gia các nhóm Zalo trúng thưởng không rõ nguồn gốc.
- Không tải file hoặc truy cập link lạ từ người không quen biết.
- Cài đặt phần mềm diệt virus uy tín và cập nhật thường xuyên.
Kết luận:
Virus máy tính là mối đe dọa thường trực đối với an toàn thông tin của bạn. Tuy nhiên, bằng cách trang bị kiến thức và thực hiện các biện pháp phòng ngừa, bạn hoàn toàn có thể bảo vệ máy tính của mình khỏi những cuộc tấn công nguy hiểm. Hãy luôn cảnh giác và chia sẻ bài viết này đến bạn bè, người thân để cùng nhau xây dựng một môi trường mạng an toàn hơn!